Cumulus

Cumulus

Home
Hoger


 
Cumuluswolken zijn afzonderlijk voorkomende en over het algemeen dichte, soms zeer forse wolken met scherp omlijnde omtrekken en grote contrastverschillen. Ze ontwikkelen zich in verticale richting in de vorm van kopjes, torens, dikwijls stapsgewijs. Het zijn stapelwolken waarvan het bovenste opbollende deel dikwijls op een bloemkool lijkt.

cumulus1.jpg (6816 bytes)cumulus2.jpg (7068 bytes)

Cumulusvorming in de middag.      Cumulus Mediocris; met Altostratus erboven..

Hoogte: 500 - 6000 meter.

Ontstaan: Daarvoor zijn snel stijgende luchtmassa's nodig. Vaak zijn dat vlak boven het zee- of aardopppervlak verwarmde luchtbellen met een horizontale doorsnede van enkele honderden meters. Zij zetten zich uit en worden lichter dan de hen omringende koudere omgevingslucht. Dan zet de stijging van deze thermiekbellen in. Bij elke honderd meter stijging koelt de lucht binnen zo'n stijgende bel 1° Celsius af. Op een gegeven ogenblik is de lucht tot zijn dauwpunt afgekoeld. Bij verdere stijging condenseert de overtollige waterdamp, zichtbaar als een kleine witte cumuluswolk, die aan de onderzijde een scherp begrensde vlakke basis heeft. De verticale temperatuuropbouw van de omgevingslucht bepaalt tot hoever de nu zichtbaar geworden thermiekbel kan doorstijgen. Hoe hoger de cumulustop klimt, hoe meer waterdamp condenseert, in ontelbare hoeveelheden druppeltjes, die vloeibaar kunnen blijven tot temperaturen van 15 ą 20 graden onder nul!

Soorten: Op grond van hun verticale ontwikkeling onderscheidt men 3 soorten cumuluswolken :

  * Cumulus Humilis (kleine stapelwolk)

  * Cumulus Mediocris (middelmatige stapelwolk)

  * Cumulus Congestus (sterk opbollende stapelwolk)

Cumulus Humilis is een cumulus met de kleinste afmetingen. Deze vormt zich vaak bij sterke instraling van de zon aan een wolkenloze hemel in de voormiddag. Meestal groeien ze dan door tot het volgende stadium.

Cumulus Mediocris heeft al kleine uitstulpingen, in hoofdzaak aan de bovenzijde. Een opvallend kenmerk is dat deze soort soms in rijen is gerangschikt. Deze wolkenstraten zijn vrijwel evenwijdig aan elkaar. Ze lopen in de richting van de wind. Variėteit : Cumulus Mediocris Radiatus.

Cumulus Congestus heeft de grootste verticale afmeting en bezit een sterk opbollende bovenkant, soms lijkend op een bloemkool.

Alle drie soorten kunnen gelijktijdig naast elkaar voorkomen. Hoewel op onze breedtegraad slechts zelden uit Cumuluswolken neerslag valt, kan dit – in hoofdzaak in de zomermaanden – wel eens voorkomen uit de congestus-soort. Een vaak bijkomend verschijnsel bij Cumulus Congestus is het ‘kapje’ erboven, de vorm pileus. Het ontstaat vaak uit een fijne nevelsluier vlak boven een opbollende stapelwolk. Die duwt boven zich een vochtige luchtlaag omhoog. Door afkoeling condenseert de waterdamp daarin. Die bervriest tot ijskristalletjes doordat de temperatuur daar al meer dan 15° C tot 20° C onder nul is.

Betekenis voor het weer: Cumuluswolken vertonen scherpe contourlijnen en duidelijke konstrastverschillen zolang ze helemaal uit waterdruppeltjes bestaan. Uit deze cumulus regent het praktisch nooit.

  * Sterk opbollende Cumulus Congestus kan in zijn top zo koud worden, -10° C tot –15° C, dat zich ook ijskristallen gaan vormen. In die delen verliest de wolk zijn duidelijke contrastverschillen en worden de randen vezelig en gerafeld om met de omliggende lucht te vervloeien. In dit stadium wordt het neerslagproces in gang gezet. (soort : Cumulonimbus Calvus)

  * Vormen Cumuluswolken zich op dagen met mooi weer en lossen zij in de avond weer op, dan spreken we van mooi-weer-wolken omdat ze kenmerkend zijn voor een standvastige mooi-weer-situatie.

  * Lossen Cumuluswolken in de avond niet op, maar rijgen ze zich aaneen, dan volgt een omslag naar regenachtig weer.

  * Aan de toppen van Cumuluswolken die in de loop van de ochtend ontstaan, vormen zich losse plukken die zich van de rest van de wolken afscheiden. Lossen deze plukken op, door menging met droge omgevingslucht, dan lijkt het niet waarschijnlijk dat de Cumulus in de middag tot het buienstadium kan uitgroeien.

  * Vormen zich uit de afgewaaide plukken afzonderlijke Cumuli die in omvang toenemen, dan bezit de lucht een groot vochtgehalte en zullen sommige stapelwolken in de middag tot buien uitgroeien.

  * Als Cumuluswolken al rond het middaguur zover opgebold zijn dat zij overgaan in Cumulonimbus Calvus (vervagende contrasten en rafelige contourlijnen) dan volgen weldra buien, in de zomer mogelijk met onweer. Het is raadzaam snel naar een schuilgelegenheid om te zien.

  * Stapelwolken tijdens het ochtendrood zijn een voorbode van slecht weer.

  * Massieve grijze Cumulus-complexen in de avonduren duiden op onstandvastig weer.

cumulus3.jpg (8033 bytes)cumulus4.jpg (9464 bytes)

Cumulus Congestus (onderaan foto)  Cumulus Congestus naast boom Cumulonimbus Calvus.
Altocumulus Stratifomis (bovenaan  linker foto)

Naar het begin van deze pagina.